Đền Đức Thánh Cả, nơi thờ Nhật Phạm Đại Vương thời Lý Nam Đế Đền Đức Thánh Cả (còn gọi là Thiên Vững) được xây dựng cách đây khoảng 1500 năm. Đình thờ một danh tướng, được nhân dân tương truyền là “Đệ nhất đại vương” thời tiền vua Lý Nam Đế. Theo ghi chép từ sách Đại Nam nhất thống chí: vị tướng “Nhất Đàn Đại Vương” thờ tại Đền Đức Thánh Cả này thuộc dòng dõi Kinh Dương Vương, hậu duệ của Vua Hùng. Ông là một vị tướng tài bên cạnh Lý Bôn, từng được phong là “Thủy quân lục chiến, Trung tướng quân” cùng với các anh hùng chiến sĩ Nam Bắc, khí phách anh hùng vang dội khắp thiên hạ. Ông cùng tướng quân Phạm Tu chỉ huy quân đội, phía bắc đánh bại tướng giặc Tiêu Từ nhà Lương, phía nam đánh tan quân xâm lược Chămpa giúp giữ bình yên cho đất nước. Ngày 6 tháng Chạp, ông cưỡi xe mây đến cửa sông Hát ở trang Hữu Vĩnh, hào quang sáng chói cả một vùng. Anh ấy đang ở đây. Thánh được Lý Nam Đế sắc phong: “Nam thiên linh thượng đẳng phúc thần tối thượng tôn thần”. Nhà vua còn ban tiền và đất đai cho Hữu Vinh làm “thần hộ vệ” xây dựng đền thờ để con cháu đời đời thờ phụng, ngưỡng mộ. Đền Đức Thánh Cả hay còn gọi là Đền Thiên Vững, thuộc thôn Hữu Vinh, xã Hồng Quang. Tương truyền, ngôi chùa được xây dựng cách đây khoảng 1.500 năm. Đình thờ vị tướng "Nhất Quán Đại Vương" thời Tiền Lý Nam Đế. Đền Đức Thánh Cả tọa lạc trên vùng đất linh thiêng Hồng Quảng - Ứng Hòa - Hà Nội bên tả ngạn sông Đáy, tựa lưng vào dãy núi Hàm Long hùng vĩ. Đền Thánh Cả được Nhà nước công nhận là di tích lịch sử văn hóa và là điểm dừng chân của nhiều du khách thập phương. Với vị trí đắc địa, cảnh sắc thiên nhiên hữu tình và nét đẹp văn hóa tâm linh, đền Đức Thánh Cả gần chùa Hương ngày càng thu hút nhiều du khách thập phương đến tham quan nơi đây. Nhiều vị lãnh tụ của các anh hùng dân tộc đã đến đền cầu nguyện: Như Đinh Tiên Hoàng, khi đến đền, trong giấc mơ, ông đã được thần báo trước rằng âm khí sẽ giúp ông dẹp loạn 12 sứ quân mà từ đó Đinh Tiên Hoàng. đã chiến đấu. Sau chiến công đó, ông lập nên nhà Đinh, tạ ơn Trời giúp đỡ, vua Đinh sắc phong là “Thượng Đẳng Thần” với bức thư đẹp “Thượng Linh tế tự, cảm thông với thánh ân, uy vũ hiển hách, trung thành với quốc gia Thượng. Đặng thần ”; Vào thời nhà Trần năm 1285, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn cũng đã vào đền làm lễ tế thần rồi đánh giặc giành thắng lợi to lớn. Đền thờ Đức Thánh Cả - Đền thờ vị tướng “Nhất Quan Đại Vương” Đền có sắc phong qua các triều đại. Các sắc phong đều ghi: “Xưa kia giúp nước, giúp dân nhiều lần cảm hóa, được xếp vào bậc chí thần ở trời Nam”. Đền được xây dựng theo kiểu chữ “Vương” ngoài chữ “Quốc”. Bên ngoài có cổng chùa và tường bao quanh. Bên trong là hai dãy hành lang, nhà bái đường, hậu cung và lầu thìa. Hậu cung có 9 con rồng chầu. Trong đền còn lưu giữ được toàn bộ hệ thống hoành phi, câu đối được sơn son thếp vàng, khảm trai có giá trị. Đặt chính giữa gian thờ là hai bức hoành phi. Bức ngoài: "Vạn cổ anh hùng (muôn đời anh hùng); bức bên trong:" Nam thiên thượng "(vị thần tối cao ở trời Nam). Trong đền có hàng chục câu đối bằng gỗ sơn son thếp vàng. , với những câu đối Đôi câu đối của chí sĩ yêu nước Nguyễn Thượng Hiền, tiến sĩ khoa Nhâm Thìn, viết: “Long Diên hưng khởi Ngũ Thái Loạn, chương hạ long truyền bá cổ sử thiên niên vạn niên Vạn niên thiên. Quy ". Dịch: Miếu vượng, ngũ sắc phượng, cửa đầu, ấn quân, tích xưa nghìn năm lịch sử, xe, mây, trời biển vẫn về. . khâm phục ân hoàng đế Dịch: Nước có Hữu Vinh miếu, phong hoàng đế. Đan Hoài Ân kính phục ân hoàng đế. " Đặc biệt, cổng chính của chùa là kiến trúc hình khối đối xứng với những bức phù điêu đẹp mắt. Phía trên cổng có chạm nổi bốn chữ: “Lan hà ha ha ha” (địa danh hiển hách). Hai cây cột có câu đối: Hồng lạc tứ nghìn năm thánh thần, tu thủy kỳ, núi, tiêu. Trăm ngàn vạn đời, Hạ Long tiên sinh tộc nhân, Càn Vũ tối linh khí. Dịch nghĩa: Hơn bốn ngàn năm có thần Hồng Lạc, núi ngoại sơn tích. Tương lai con rồng cháu tiên sẽ nhớ ơn mưa thần. ”Ngoài những giá trị văn hóa cổ truyền lưu truyền, đền Hữu Vinh còn là một thắng cảnh đẹp, đền nằm bên bờ sông cổ kính. Đây , dòng sông uốn khúc như dải lụa, phía sau chùa là dãy Hàm Long, ngọn núi chính có 9 bậc trông giống như 9 đầu rồng hướng về phía chùa, từ ngọn núi này nước chảy qua thung lũng, ngôi chùa ẩn hiện trong Màu áo xanh của những lùm cây cổ thụ, cây trái trải dài trên diện tích 20.807m2, ngôi chùa còn là nơi chứng kiến biết bao kỳ tích anh hùng trong công cuộc dựng nước cũng như bảo vệ Tổ quốc, trải qua bao cuộc chiến tranh, đổi thay của thế giới, ngôi chùa vẫn trường tồn cùng non sông đất nước như một biểu tượng của tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm, cho đến năm 1953, là chiến khu căn cứ kháng chiến đồng bằng Bắc Bộ, đầu mối nối liền tuyến đường Hà Nội - Phú Xuyên - Khu Cháy (Ứng Hòa) với hậu phương lớn: Nho Quan, Thanh Oai, khu phố IV cũ. Công binh xưởng những ngày đầu kháng chiến đã thành lập xưởng đúc súng đầu tiên ở vùng này. Liên khu Ủy ban Hành chính Liên khu III những năm 1949-1950, đóng quân tại đây để chỉ huy chiến dịch Hà Nam Ninh, chiến dịch Nam Khu Cháy - Ứng Hòa - Phú Xuyên - Bắc Bình Lục - Nam Hà. Đền còn là nơi tập kết của các chiến sĩ ra đi đánh nhiều trận lớn, là nơi dừng chân của nhiều cán bộ cấp cao của Đảng và Chính phủ trong thời kỳ kháng chiến. Trải qua bao cuộc chiến tranh binh lửa và bao biến thiên, ngôi chùa vẫn trường tồn cùng với trường tồn của đất nước, trở thành một di tích lịch sử - văn hóa. Nơi đây chứa đựng nhiều dấu tích lịch sử đáng trân trọng, đi vào đời sống tinh thần của người dân với lòng thành kính và sự tôn sùng của du khách thập phương. Hàng năm, lễ tiễn năm cũ, đón năm mới từ ngày 30 Tết đến hết ngày 4 tháng Giêng. Từ đó, đón du khách trẩy hội Chùa Hương và chiêm bái Đền Đức Thánh Cả; Đại lễ cầu phúc được tổ chức trong 3 ngày từ 10 đến 12 tháng Giêng, làng tổ chức rước kiệu bằng thuyền rồng dọc sông, có thuyền và chiến thuyền bơi đến cúng, mang lọng từ đình về đình Xuân để tế thần. các vị thần. Trong 3 ngày diễn ra nhiều trò chơi vui nhộn như: múa rồng, lân, đánh gậy ...; Trong lễ tế vua Đinh, tưởng nhớ vua Đinh - người có công thống nhất đất nước, làng tổ chức tế 1 ngày (mùng 1 tháng 2); Lễ hội mùng 6 tháng 5 là ngày giỗ Tổ vua Trần tạ ơn Đức Thánh Trần; Lễ hội được tổ chức trong hai ngày 11 và 12/8 gồm rước bơi thuyền, rước kiệu trên sông từ đình về đình Thủ, lễ Long Vân khai hội; Ngày 6 tháng 12 lễ hội là một ngày thánh. Với những giá trị văn hóa, lịch sử như trên, đền đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia theo Quyết định số 680 / VH-QĐ ngày 19 tháng 4 năm 1991. Nguồn: Hà Nội mới Anh Nguyễn Thy Nga
