Văn Thánh Miếu – Di tích lịch sử Văn hóa kiến trúc tiêu biểu của Vĩnh Long
Đến Vĩnh Long, thành phố bên bờ sông Cổ Chiên thơ mộng, du khách sẽ được tham quan nhiều di tích lịch sử, văn hóa nổi tiếng. Một trong số đó là Văn Miếu , một công trình kiến trúc tiêu biểu còn sót lại từ thời Nguyễn sau khi Pháp chiếm được thành Vĩnh Long. Nơi đây được mệnh danh là “Quốc Tử Giám của phương Nam”, lưu giữ nhiều câu chuyện quý giá về tinh thần hiếu học của ông cha ta ngày xưa.
Văn Miếu Vĩnh Long thuộc làng Long Hồ, tổng Bình Long, tỉnh Vĩnh Long, phía Đông Nam thành Vĩnh Long, nay thuộc phường 4, thành phố Vĩnh Long. Du lịch Vĩnh Long muốn tham quan Văn Miếu, từ trung tâm thành phố Vĩnh Long, bạn đi theo đường Trần Phú chạy dọc theo sông Long Hồ, chỉ một đoạn ngắn khoảng 2km là đến nơi.
Một góc Văn Thánh Miếu
Văn Thánh Miếu Vĩnh Long là một trong ba Văn Miếu được xây dựng đầu tiên ở Nam Bộ. Hai Văn miếu còn lại tọa lạc tại thành phố Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai, đất Gia Định xưa. Công trình được khởi công từ năm 1864 và hoàn thành vào năm 1866 do Đốc Nguyên Thông khởi xướng, thờ Khổng Tử và các đệ tử của ông. Tuy trên danh nghĩa là đề cao Nho giáo nhưng thực chất đây là nơi diễn ra các hoạt động văn hóa nêu cao tổ tiên và giáo dục lòng yêu nước.
Khi Văn Miếu được xây dựng xong. Hội Văn Miếu ra đời để phụ trách việc quản lý và thờ cúng. Triều đình Huế đã hướng dẫn các nghi lễ và cung cấp 20 điện thờ để trông coi Văn Miếu. Nơi đây trở thành trung tâm văn hóa của miền Tây Nam Bộ. Các học giả, người dân và khách mời tụ tập ở đây để nói về thơ ca và thảo luận về thế giới.
Năm 1867, khi chiếm xong Vĩnh Long, thực dân Pháp cho phá hủy các công trình văn hóa của triều Nguyễn để lại và định phá Văn Miếu. Thực hiện di sản của Phan Thanh Giản, bổn mạng là Trương Ngọc Lang (tức thần hộ mệnh) đã tìm ra nhiều biện pháp để bảo vệ Văn Miếu – di sản văn hóa của vùng đất Vĩnh Long.
Sau khi chiếm Vĩnh Long, thực dân Pháp lấy cớ thiếu gỗ để xây dựng Dinh Tham tán (tỉnh trưởng) định phá Văn Miếu. Khi đó, ông Ba Hồ Trương Ngọc Lang (Minh Hương) được đồng bào cử tham gia nghĩa quân để giữ lại công trình văn hóa này. Từ đó đến nay, Văn Miếu Vĩnh Long đã được trùng tu vào các năm 1872, 1903, 1914, 1933, 1963, 1994, 2006 và 2007.
Trải qua bao biến cố lịch sử, công trình cũng trải qua bao biến cố. Đã qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo nhưng vẫn giữ được kiến trúc ban đầu, được công nhận là di tích văn hóa cấp quốc gia năm 1991.
Cổng tam quan uy nghiêm hướng ra dòng sông êm đềm được xây dựng theo lối cổ kính. Có ba mái, đơn giản nhưng mỹ thuật, trên hai cột có chạm khắc đôi thanh tao.
Cổng Tam Quan
Sau cổng là vị thần đi thẳng vào điện Đại Thành. Hai bên là hai hàng sao cao vút cùng tuổi với Đền Thánh. Hai hàng cây cao thẳng tắp tạo cho khuôn viên cảnh quan và khu di tích một chiều sâu và một không khí hùng vĩ đến lạ lùng. Trên con đường ấy, giữa cỏ cây hoa lá đan xen, khách có thể chiêm ngưỡng ba tấm bia đá đã trường tồn với thời gian.
Hai hàng cây cao cao vút
Trước cổng là tấm bia ghi công tích của Phan Thanh Giản, mặt trước ghi lý do xây dựng đền thờ, ca ngợi công đức của Thánh Nhân và triều đình, mặt sau ca ngợi. tên những người có công. Tổng cộng có ba tấm bia trong Văn Miếu ghi dấu những giai đoạn lịch sử gắn liền với Văn Miếu. Ngoài tấm bia Phan Thanh Giản, còn có tấm bia ghi việc trùng tu đền vào năm 1903, tấm bia ghi công bà Trương Thị Loan (Con gái cụ Trương Ngọc Lang) đã hiến đất sản sinh hương hoa.
Khổng Thánh Miếu đơn sơ, lợp ngói. Năm 1903, được thay bằng cột gỗ, lót gạch Tàu, lợp ngói ống lớn, ngói ống. Đền thờ Khổng Tử có nhiều đôi câu đối, hoành phi có giá trị lịch sử, văn hóa và thể hiện sự hiếu học của người dân Nam Bộ.
Được làm theo kiểu mái thái ốc. Tượng Khổng Tử được đặt chính giữa, hai bên là bốn con nghê. Ngoài ra, ban thờ bên tả và bên phải còn thờ 12 vị thần công khác. Bên ngoài hai miếu nhỏ (Tả vu, Hữu vu) được xây dựng để tưởng nhớ 72 học trò nổi tiếng của Khổng Tử.
Miếu Thất Thập Tam Muội
Trong khuôn viên Văn Thánh Miếu còn có một hồ sen và một công trình kiến trúc nhỏ nằm bên phải cổng vào là Túy Văn Lâu (hay còn gọi là Văn Xương Các).
Túy Văn Lâu
Văn Xương Các nằm bên phải cổng vào khu di tích, hai bên có hai khẩu đại bác. Những khẩu súng cổ từ năm 1921 này đã được đặt ở bến tàu (trước Bảo tàng Vĩnh Long hiện nay). Năm 1937, Văn Miếu được đưa vào Văn miếu và năm 1960 được đặt uy nghi trên bệ.
Pháo đài
Văn Xương Các xây theo kiểu lầu son gác tía. Tầng trên là nơi cất giữ sách vở và thờ Văn Xương Đế Quân, một bậc quân vương tinh thông việc thi cử, học hành. Tầng dưới, gian giữa là nơi các nhà thơ, văn nhân ngồi đàm đạo, phía sau là bệ thờ chạm trổ tinh xảo, trong đặt hai bài vị, có câu đối ca ngợi hai vị minh quân thành Gia Định là Võ Trường Toản và Phan Thanh. Giản dị.
Văn Xương Các được xây dựng theo kiểu thềm ốc
Hàng năm tại Điện Đại Thành có lễ cúng Xuân Đỉnh và Thủ Đình, tại Túy Văn Lâu có lễ tế Phan Thanh Giản vào ngày 4 và 5 tháng 7 âm lịch. mong các vong linh trung thành vào ngày 12 và 13 tháng 10 âm lịch. Vào dịp lễ hội, Văn Miếu đón một lượng lớn du khách thập phương về tham dự.
Vào dịp lễ hội, rất nhiều du khách thập phương về tham dự.
Đến thăm ngôi chùa mái ngói rêu phong cổ kính, ai cũng cảm nhận được không khí tĩnh lặng bao trùm khắp không gian và có dịp tỏ lòng thành kính với tổ tiên.
